Krijg je buikklachten van brood?
Dit is waarom gluten een rol spelen.
Als je aan iemand vertelt dat je veel last hebt van buikklachten, krijg je vaak al snel het goedbedoelde advies om brood en alle andere producten met gluten te laten staan. Vaak geeft dat wel wat verlichting, maar uiteindelijk keren dat opgeblazen gevoel, de buikpijn en de moeilijke ontlasting gewoon weer terug.
Ik heb niets tegen brood of granen op zich. Tijdens mijn eigen darmhersteltraject heb ik lange tijd volledig glutenvrij gegeten, dus ook geen brood. Maar inmiddels eet ik af en toe weer brood. Maar dan wel ‘echt’ brood, brood zoals mijn opa dat vroeger zou maken. Ja, ik ben een bakkerskleindochter en brood, koekjes en gebak zitten echt in mijn genen. Maar als mijn opa zou zien hoe brood tegenwoordig wordt gemaakt en welke ingrediënten erin zitten, denk ik dat hij zich in zijn graf zou omdraaien.
Wat zijn gluten en hoe beïnvloeden ze de darmen?
Gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in tarwe en andere granen zoals spelt en rogge. Het woord ‘gluten’ komt uit het Latijn en betekent ‘lijm’ (denk aan het Engelse woord ‘glue’). Gluten zorgen voor elasticiteit en een luchtige structuur in deeg en baksels. Ze zitten niet alleen in brood, maar ook in producten zoals pasta, pizza, koekjes, en zelfs in minder voor de hand liggende producten zoals soepen, sauzen, vleeswaren, vla en drop. Vaak worden gluten hier als bindmiddel gebruikt. Hierdoor krijgen we ongemerkt een grote hoeveelheid gluten binnen – en dat kan een probleem zijn voor de darmen.
De relatie tussen gluten en buikklachten
Veel mensen ervaren buikklachten na het eten van glutenhoudende producten, maar de reden daarvoor kan verschillen. Bij sommige mensen leidt de afbraak van gluten in de darm tot een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand, ook wel een ‘leaky gut’ genoemd. Dit kan leiden tot ontstekingsreacties, opgeblazenheid en spijsverteringsproblemen. Daarnaast kunnen gluten de darmflora beïnvloeden, vooral bij mensen met een al gevoelige darm. Een disbalans in de darmbacteriën kan zorgen voor extra gasvorming en een opgeblazen gevoel. Tot slot bevat tarwe naast gluten ook andere stoffen, zoals FODMAPs (fermenteerbare koolhydraten) en bepaalde natuurlijke afweerstoffen van de plant. Deze stoffen helpen de plant zichzelf te beschermen tegen schimmels en insecten, maar kunnen in ons lichaam de spijsvertering verstoren en darmklachten uitlokken, vooral bij mensen met een gevoelige darm.
Coeliakie versus glutensensitiviteit:
wat is het verschil?
Coeliakie wordt vaak een glutenallergie of glutenintolerantie genoemd, maar het is eigenlijk een auto-immuunziekte. Bij coeliakie valt het lichaam het eigen darmslijmvlies aan zodra er gluten worden gegeten. Dit leidt tot ontstekingen en schade aan de dunne darm. Mensen met coeliakie kunnen geen enkele hoeveelheid gluten verdragen en moeten levenslang een strikt glutenvrij dieet volgen.
Bij niet-coeliakie glutensensitiviteit (NCGS) heb je last van klachten die sterk lijken op die van coeliakie, maar uit bloed- en ontlastingsonderzoek komen geen verhoogde waarden. Je darmen reageren wel op gluten, maar zonder de auto-immuunreactie. Hoeveel gluten je kunt verdragen, verschilt per persoon.
Prikkelbare darm syndroom (PDS) en de invloed van brood
Brood (en gluten) hebben invloed op het Prikkelbare Darm Syndroom, of je dat nu leuk vindt of niet. Ik zal niet beweren dat gluten dé oorzaak zijn van PDS, want PDS is een complexe aandoening. Maar het eten van brood en andere producten met glutenhoudende granen kan wel een trigger zijn voor gevoelige darmen. Dit geldt niet alleen voor mensen met coeliakie of glutensensitiviteit, maar voor vrijwel iedereen. Onze darmen houden namelijk niet van een eenzijdig dieet met veel gluten, maar juist van variatie, veel groenten en fruit en een breed scala aan vezels en voedingsstoffen.
Wat zijn de symptomen van glutenintolerantie na het eten van brood
Herken je deze klachten? Dan kan het zinvol zijn om te kijken naar de rol van gluten in je dieet:
✔️ Opgeblazen gevoel en buikpijn na het eten van brood of pasta
✔️ Winderigheid en een rommelende buik
✔️ Obstipatie of juist diarree
✔️ Brain fog (wazig denken of concentratieproblemen)
✔️ Vermoeidheid en lusteloosheid
✔️ Gewrichtsklachten of spierpijn zonder duidelijke oorzaak
✔️ Huidproblemen zoals eczeem
✔️ Hoofdpijn of migraine
Glutenvrij brood: een oplossing voor buikklachten?
Veel mensen denken dat glutenvrij brood dé oplossing is. Maar veel glutenvrije broden zijn sterk bewerkte producten waarbij glutenhoudende granen simpelweg vervangen zijn door een mix van andere bindmiddelen en zetmeelsoorten. Hierdoor kan het op de korte termijn verlichting geven, maar veel mensen merken na een tijdje dat hun klachten terugkomen. Waarom? Omdat het onderliggende probleem niet alleen gluten zijn, maar het gebrek aan variatie en vezelrijke voeding.
Alternatieve graansoorten: spelt, haver en andere opties
Als je darmklachten hebt van brood, betekent dat niet dat je helemaal geen granen meer kunt eten. Spelt kan voor sommige mensen beter verteerbaar zijn dan tarwe, al bevat het nog steeds gluten. Haver is van nature glutenvrij, maar let op: veel haverproducten kunnen besmet zijn met gluten door de verwerking in fabrieken. Kies daarom voor gecertificeerde glutenvrije haver als je gevoelig bent.
Andere goede opties zijn pseudogranen zoals quinoa, boekweit en teff. Deze bevatten geen gluten en zijn rijk aan vezels en voedingsstoffen.
Welk brood is het beste voor mensen met buikklachten?
Met gezonde darmen kun je af en toe brood of andere glutenhoudende producten eten. Maar variatie is het allerbelangrijkste. Ik eet ongeveer twee keer per week brood en zorg ervoor dat er voldoende tijd tussen deze momenten zit. Mijn voorkeur gaat uit naar volkoren spelt zuurdesembrood. Dit brood is minder belastend voor de darmen, omdat het door de fermentatie met zuurdesem al gedeeltelijk is afgebroken en daardoor makkelijker verteerbaar is.
Wil je brood eten zonder buikklachten? Kies dan voor:
✔️ Volkoren zuurdesembrood (liefst van spelt of rogge)
✔️ Brood zonder lange lijst aan toegevoegde ingrediënten
✔️ Zelfgebakken brood van pure ingrediënten
Waarom alleen gluten schrappen vaak niet genoeg is
Veel mensen blijven jarenlang experimenteren met het weglaten van gluten en andere voedingsmiddelen in de hoop hun buikklachten onder controle te krijgen. Misschien heb je al van alles geprobeerd: glutenvrij eten, zuivel schrappen, of eindeloos wisselen van dieet. Maar toch blijven de klachten terugkomen. Dat kan frustrerend zijn.
Het is niet nodig om zelf te blijven puzzelen en telkens opnieuw te proberen wat wel en niet werkt. Uitgebreid onderzoek kan inzicht geven in de échte oorzaak van je klachten, zodat je een gerichte aanpak kunt volgen.
Blijf niet zelf aanmodderen met buikklachten. Laat je testen en ontdek wat jouw darmen écht nodig hebben! Er is een oplossing.
Conclusie
Moet je gluten helemaal vermijden? Nee, dat hoeft echt niet altijd. Alleen als je coeliakie hebt, moet je er streng op letten. Maar als je vaak buikpijn hebt na het eten van brood, is het wel goed om te kijken hoeveel gluten je binnenkrijgt en of je genoeg afwisseling hebt in je voeding.
Veel gluten en weinig vezels is voor niemand een goed idee. Je darmen houden van variatie: verschillende graansoorten, genoeg groenten en voldoende eiwitten. Daarmee help je je spijsvertering en verklein je de kans op overgevoeligheden.
Iedereen is anders. Sommige mensen voelen zich beter als ze gluten grotendeels vermijden, anderen kunnen prima een sneetje zuurdesembrood eten zonder klachten. Het belangrijkste? Luister naar je lichaam en kies een eetpatroon waar jouw darmen blij van worden.
Vind je deze blog interessant en wil je graag op de hoogte worden gehouden als er een nieuw blog op mijn site wordt geplaatst? Laat dan hieronder je email adres achter en ontvang elke week 3 tips in je mailbox die je helpen om je buikgezondheid te verbereren. Praktische inzichten, mijn laatste blogs, inspirerend recepten en handige links die jouw buik blij maken.
